Annigje Opdevelde

Alweer het derde boek van Wouter Ter Braake, als we zijn bijdrage aan een brochure over de havenstaking van 1970 niet meetellen, werd onlangs ten doop gehouden in de oudste Nederlandse horecagelegenheid van Nederland in Doesburg. Deze keer betreft het een roman, maar wel een roman op basis van de werkelijkheid, gelardeerd met een fictieve verhaallijn.

De persoon naar wie het boek is genoemd wordt in het verhaal op een koude avond door een invoelende persoon, die daar toevallig loopt, licht beschonken van de straat geplukt. Hij ontfermt zich over haar en weet, vanuit zijn beroepspraktijk ondersteund, gaandeweg het verhaal van haar leven uit haar te trekken. Ze onthult hem hoe het is gekomen dat ze de fles nogal eens te vaak pakt, over haar overleden man die een goed mens was maar in zijn eigen gekwetstheid wel eens een klap uitdeelde en hoe het haar kinderen is vergaan. Hij hoopt dat het vertellen van dat aangrijpende verhaal haar kan helpen haar gekwetstheid te laten varen en voor hem is het een goede manier om zijn theorie over die helende kracht te toetsen. Langzaam, maar toch ook wel een beetje onwaarschijnlijk snel, raken hun levens met elkaar verweven, vertelt ze hem over het grote familiegeheim en mag de goede vinder zelfs spreken op de begrafenis van Annigje.

Wie Wouter kent, persoonlijk of uit zijn eerdere boeken, heeft al snel door dat de roman eigenlijk over zijn ouderlijk huis gaat en dat Annigje zijn moeder is (dat staat trouwens ook op de omslag). In een helend verhaal rekent de auteur hier af met zijn eigen moeizame jeugd en speelt hijzelf ook een bescheiden rol in de roman. Dat doet niet af aan het verhaal als zodanig dat niet alleen de zielenroerselen van een aantal mensen weergeeft, maar ook een inkijkje geeft in het leven van een arbeidersgezin in vooral de tweede helft van de vorige eeuw.

Na een beetje moeizaam begin ging ik er als lezer als een speer doorheen. Wel vraag ik me af of het verhaal van dat grote gezin die omweg via een toevallig door Doesburg lopende psycholoog nodig had. Het is op zich al een levensgeschiedenis die het verdient om te worden vastgelegd zoals die van meer ‘vrouwen uit de arbeidersklasse van de vorige eeuw’ aan wie dit boek is opgedragen. Ik heb het in ieder geval met plezier en soms ook herkenning gelezen, ook al omdat het netjes is uitgegeven.

Recensie: Sjaak van der Velden

‘Wat een intrigerend en mooi boek. Vergeving en liefde zijn een tweeling. Dit boek heeft me los kunnen rukken van m’n passie voor Scandinavische thrillers en dat wil heel wat zeggen!’

Recensie: Mary Lamme

Annigje Opdevelde is een aangrijpende roman over de levensgeschiedenis van een arbeidersvrouw in Doesburg, met name tijdens  en rondom de tweede wereldoorlog. Zij heeft in die periode lange tijd in haar eentje de verzorging en verantwoordelijkheid voor haar grote gezin gedragen. Bovendien waren geweld, honger, misbruik en grote onzekerheid haar metgezellen.

Zij overleed in 1971, eind vijftig jaar oud. Een van haar jongste kinderen, Wouter, heeft het ruim 50 jaar na haar dood aangedurfd, het leven van zijn moeder in romanvorm te beschrijven. Dat getuigt van moed, vergeving en tot slot ook liefde voor zijn moeder. En dat is bijzonder, omdat ook voor hem verwaarlozing, het getuige zijn van geweld en alcoholmisbruik en vooral een hartverscheurende eenzaamheid de ingrediënten waren van zijn jeugd. Hij verliet op jonge leeftijd zijn ouderlijk huis en  het dorp waar hij opgroeide. Hij ontvluchtte zijn wortels, zijn frustraties en zijn eenzaamheid.

Eelco, de psycholoog in de roman, die bij toeval zijn moeder ontmoet, is de alter ego van de schrijver. Hij luistert bij de bezoeken die hij aan haar brengt naar haar verhalen en helpt haar zo haar pijn en verdriet te verwerken en tegelijkertijd helpt hij zichzelf haar te vergeven. Het is de schrijver die na een heel leven van strijd en zoeken zijn moeder in zijn slotgedicht in zijn hart sluit.

“Wat maakte wie je was,

Zoals ik jou als kind ontmoette?

Vergeef me dat ik, als onvolwassen ziel,’

Je afwees, je kleineerde je verachtte.

Ik wilde dat mij een weg gewezen was

Om je te omhelzen, te troosten

En je te sluiten in de liefde van mijn hart.

Dag lieve mamma, lieve Annigje”.

Deze roman is een handreiking aan iedereen, die alsnog met zijn vader en moeder verder wil.

Recensie door Jaap Koole

‘Annigje Opdevelde’ is het nieuwste boek van mijn half-oom Wouter ter Braake (mijn vader was het oudste kind uit het eerste huwelijk van hun beider vader). En dat maakt het lezen ervan heel bijzonder. Ergens gaat het over familie, ergens ook weer niet. En dan komt het verhaal nog meer binnen dan wanneer je het als buitenstaander leest, denk ik. Wouters eerste boek ‘Waar een wil is, is een omweg’ beschrijft zijn eigen leven in relatie tot zijn vader, dit boek ‘Annigje Opdevelde’ maakt een omweg om het leven van zijn moeder te beschrijven: het is een raamvertelling. Wouters alter ego (Eelco, zo heet mijn eigen zoon toevallig ook) plukt een vrouw van de straat, wint haar vertrouwen en laat haar haar levensverhaal vertellen.

Tussendoor heeft Eelco zo zijn eigen gedachten over wat hij te horen krijgt. Hij geeft de vrouw in het boek een liefdevol einde, maar ik weet wel bijna zeker dat zijn eigen moeder een minder vreedzame dood heeft gehad.  Eelco gelooft steeds meer dat de verhalen die de vrouw vertelt een helende kracht op haar uitoefenen. Dat maakt het boek als raamvertelling bijzonder: zowel Eelco als de vrouw maken een ontwikkeling door.  Daarnaast leest het boek als een trein, Wouter is een begenadigd schrijver. En aan het einde van het boek heb je zeker weten een zakdoek nodig!

Recensie door Renee ter Braake

Annigje Opdevelde : de helende kracht van verhalen / Wouter ter Braake.
Een roman gebaseerd op het leven van Annigje Opdevelde (1912-1971), de moeder van de auteur. Psycholoog Eelco vindt Annigje stinkend en nat in een schuurtje met een zware alcohollucht om haar heen. Hij ontfermt zich over haar en aan hem vertelt ze haar levensverhaal, dat vol trauma zit. Eelco helpt haar haar pijn te doorleven en verwerken. Hij gelooft in de helende kracht van verhalen. In eenvoudige stijl geschreven.Wouter ter Braake is auteur. Hij schreef een klein aantal boeken.
Recensenie door: Bookarang (NBD Biblion)