Weg van het Onbekende

★★★★ – Trouw

Het boek heeft een originele en praktische opbouw. Allereerst loopt De Haes langs een aantal prominente westerse denkers, die zich over onzekerheid, twijfel en Niet-Weten hebben uitgelaten. De tocht begint bij Socrates, ‘de filosoof van het Niet-Weten’ vanwege zijn uitgangspunt: ‘Ik weet dat ik niets weet’. Welbeschouwd blijkt Socrates veel te weten. In zijn dialogen, later door Plato opgeschreven, weten juist zijn gesprekspartners vrij weinig. Wat hebben we nu geleerd van Socrates? Deze vraag stellen de schrijvers bij alle denkers die langskomen: de stoïcijnen, Epictetus, René Descartes, René Gude. En daarna oosterse denkers als Boeddha, vaak afgebeeld met een glimlach maar allesbehalve een levensgenieter, de alchemist Nagarjuna, Asanga en Vasubandhu.

Uit dit overzicht trekken de auteurs conclusies, en sommen op wat ze geleerd hebben. Dit is zoveel – het gaat van punt a tot v – dat ik wat overvoerd dreigde te raken. Als ik dit moet leren voor ik met Niet-Weten om kan gaan, vraag ik toch liever de loopbaanbegeleider om raad. Sterk aan het boek is dat de auteurs vervolgens met het net ontworpen stramien in handen de grote levensvragen te lijf gaan: over schoonheid, controle, verlangen, geluk, lijden, ware liefde.

Lelijkste zin

‘Je bent een mooie verteller, maar dat wist ik al.’ Het tweede, praktische deel van het boek, voortgekomen uit een e-mailwisseling tussen de auteurs, is geschreven in de dialoogvorm. Dit levert interessante gesprekken op, met mooie persoonlijke voorbeelden, maar ik zou het stilistisch soberder hebben gehouden, want door dit soort ouwe-jongens-krentenbrood-zinnen voel ik me als lezer buitenspel gezet.

Mooiste zin

“Wanneer een zin goed geformuleerd is krijgt deze naar mijn smaak een ziel. Je bent er tevreden mee en de zin nodigt uit om verder na te denken over de volgende zin. Ik noem dit proces ‘zingeving’.” Dit is een prachtig pleidooi voor schrijven: eventuele gedragsveranderingen vinden niet alleen plaats door verbaal je verhaal te doen, maar ook door dat verhaal precies te formuleren en te herformuleren, in zinnen te vatten. De Haes: “Ik begin dus bij de zin waaruit gedrag volgt en begin dus niet bij het gedrag waaruit zin volgt.”

Reden om dit boek niet te lezen

Omdat je bang bent voor het Niet-Weten. Dat is minder gek dan het lijkt. Wij hebben allemaal illusies als houvast. Je moet sterk in je schoenen staan die op te willen geven.

Reden om dit boek wel te lezen

Omdat je begrijpt dat ruimte laten voor Niet-Weten het begin kan zijn om zelf écht iets te weten te komen. Zo kom je nog sterker in je schoenen te staan.

Recensie van  NBD Biblion:

Een boek met een spirituele kijk op de grenzen aan kennis en omgaan met het niet-weten. Het probeert inzichtelijk te maken welke kansen gepaard gaan met de onzekerheden van niet-weten. Het kan uitdagen, dynamiek aanreiken, creativiteit aanboren en laten relativeren. Met behulp van boeddhistische en westers-filosofische denkbeelden verkennen de auteurs thema’s als controle, vertrouwen en liefde. Het boek is met diepgang geschreven en bevat dialogen tussen de auteurs. Geschikt voor een brede tot geoefende lezersgroep. Ignace de Haes (1957) is werkzaam als loopbaanbegeleider bij de faculteit filosofie, theologie en religiewetenschappen in Nijmegen.Paul van der Velde (1959) is hoogleraar Aziatische studies aan de Radboud Universiteit Nijmegen.