Het gif en de zon

Waarom werd Die Zauberflöte door de censuur op de Index gezet? Waarom dacht Mozart dat hij vergiftigd werd? Waarom werden aan Mozart de sacramenten der stervenden onthouden?
Vanaf de première op 30 september 1791 verscheen met groot succes Die Zauberflöte als uitbeelding van strijd tussen duisternis en licht. Voor het grote publiek een boeiend sprookje, maar voor de meer ontwikkelden een stuk met dubbele bodem: als de Koningin van de Nacht een symbool is voor de ‘duisternis’ van religieuze intolerantie tegenover de idealen van de Verlichting, wordt de opera wel heel provocerend.

De entree van de zonnepriester Sarastro met zijn zegevierende zesspan ‘zonneleeuwen’ laat een glimp van de Gouden Eeuw zien – een nieuwe interpretatie die de intrigerende gelaagdheid van deze opera onderstreept.

In 1782 verscheen een uitgave door de jezuïet Stattler waarin moord werd toegestaan ‘wanneer de goede naam van een geestelijke of diens religie wordt belasterd’. De hypothese van vergiftiging wordt in de context van die tijd verkend. Er is geen overtuigend bewijs dat de vrijmetselaar Mozart stierf door gif, maar dat Die Zauberflöte op de Index van verboden werken werd gezet is al interessant genoeg…